Ondanks stevige kritiek wil staatssecretaris Eric van der Burg (Justitie en Veiligheid) het voorstel voor de spreidingswet vrijwel niet wijzigen. Bronnen melden dat het wetsvoorstel over verplichte opvang van asielzoekers vrijdag in de ministerraad wordt besproken en dat het niet substantieel verschilt van de vorige versie.

Voorlopig zal de wet niet tot extra opvangplekken leiden, ook niet als die door de ministerraad komt en door beide Kamers wordt aangenomen. De verwachting bij betrokkenen is dat de wet niet eerder dan 1 januari volgend jaar kan ingaan, terwijl werd gekoerst op 1 januari dit jaar.

Compromis blijft overeind

Het wetsvoorstel kwam tot stand na lange discussies tussen de coalitiepartijen en liep al meerdere keren vertraging op. Van der Burg wil de tekst naar verluidt nu niet meer substantieel aanpassen, omdat hij met het oude voorstel verzekerd is van een meerderheid in de Tweede Kamer. De coalitiepartijen hebben er al mee ingestemd en op deze manier blijft dat compromis overeind.

In het voorstel staat dat gemeenten per provincie moeten overleggen over het aantal asielzoekers dat ze gaan opvangen. Ze kunnen dan zelf met een opvangplan komen. En als ze dat niet tijdig doen, kan het kabinet dwang toepassen. Verder is er een soort bonussysteem opgenomen in de wet, voor gemeenten die meer doen dan nodig is.

Vorige maand noemde de Raad van State het wetsvoorstel "onnodig complex". Ook roept het volgens het belangrijkste adviesorgaan van de regering "indringende vragen" op over de uitvoerbaarheid. Volgens de Raad is het onduidelijk wie waarvoor verantwoordelijk wordt.

In aanloop naar het wetsvoorstel worstelde vooral de VVD ermee en naast de Raad van State hadden ook al het Centraal Orgaan opvang asielzoekers en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten stevige kritiek op het voorstel.

Doorstroom gestokt

Afgelopen najaar was lange tijd het plan van Van der Burg om de wet begin dit jaar te laten ingaan. Hij wilde daarmee een herhaling van de chaos in Ter Apel van afgelopen zomer voorkomen. Het Groningse aanmeldcentrum was vorig jaar overvol omdat de doorstroom naar de opvang in de rest van het land stokte.

Nu de verwachte ingangsdatum op 1 januari 2024 staat, biedt de spreidingswet voor dit jaar geen soelaas meer, terwijl de instroom van asielzoekers in het voorjaar en de zomer altijd flink toeneemt.

SP-Kamerlid Jasper van Dijk noemt het ongelooflijk dat de wet volgend jaar pas lijkt in te gaan. "Je kunt je borst natmaken voor komende zomer", zegt de SP'er. "Dat was precies wat we wilden voorkomen."