Is het wel duidelijk hoe de spanningen in Europa oplopen. Gevechten worden heviger, Trump komt met nieuw beleid, Poetin gooit nog wat olie op het vuur door na diplomatieke gesprekken met Duitsland juist extra raketaanvallen uit te voeren. De wijze waarop Zweden en Finland hun burgers informeren over wat te doen in geval van oorlog is dan misschien wel een goed voorbeeld van proactieve crisisvoorbereiding. Beide landen hebben recentelijk uitgebreide campagnes gelanceerd om hun inwoners bewust te maken van de mogelijke dreigingen en hen te voorzien van praktische adviezen. Zweden heeft vijf miljoen brochures verspreid met de titel "Om krisen eller kriget kommer" (Wanneer de crisis of oorlog komt), waarin stap voor stap wordt uitgelegd hoe burgers zich kunnen voorbereiden op noodscenario's zoals natuurrampen, cyberaanvallen en oorlog. Finland heeft een vergelijkbare aanpak gekozen, maar dan in digitale vorm, met een uitgebreide website die burgers voorbereidt op extreme situaties.

In Nederland is de aanpak minder zichtbaar en minder uitgebreid. Hoewel er adviezen zijn voor noodsituaties, zoals de website van de Rijksoverheid met informatie over rampen en crises, ontbreekt een grootschalige, nationale campagne zoals in Zweden en Finland. De Nederlandse overheid heeft weliswaar plannen en protocollen voor crisisbeheersing, maar deze zijn minder prominent in het publieke bewustzijn. Dit verschil in aanpak kan deels worden verklaard door de historische context en de perceptie van dreiging. Zweden en Finland, beide grenzend aan Rusland, voelen een directe dreiging door de geopolitieke spanningen in de regio, wat de noodzaak voor dergelijke voorbereidingen vergroot.

Als we terugkijken naar de Tweede Wereldoorlog, zien we dat Nederland destijds slecht voorbereid was op de Duitse invasie. De neutraliteitspolitiek van Nederland, die succesvol was gebleken tijdens de Eerste Wereldoorlog, bleek in de jaren '30 en '40 niet meer effectief. De Nederlandse defensie was verouderd, onvoldoende voorbereid en net als nu niet in staat om een langdurige modern conflict uit te vechten. Dit staat in schril contrast met de huidige situatie in Zweden en Finland, waar de overheden actief hun burgers en leger voorbereiden op mogelijke conflicten.

De verrechtsing van de Europese politiek is misschien ook een zorgwekkende trend die parallellen vertoont met de politieke stromingen van de jaren '30. In die tijd zagen we de opkomst van fascistische en autoritaire regimes in landen als Duitsland en Italië, gedreven door economische crises en sociale onrust. Vandaag de dag zien we een vergelijkbare verschuiving naar rechts in veel Europese landen, met de opkomst van populistische en nationalistische partijen die inspelen op angsten en onzekerheden binnen de samenleving.

Deze politieke verschuiving heeft ook invloed op de Europese eenheid en de bereidheid om gezamenlijk op te treden in internationale conflicten, zoals het huidige conflict tussen Rusland en Oekraïne. Hoewel de EU officieel een eensgezind standpunt inneemt en sancties heeft opgelegd aan Rusland, zijn er binnen de lidstaten verschillen in de mate van steun en de bereidheid om verdergaande maatregelen te nemen. Dit gebrek aan eenheid kan worden vergeleken met de verdeeldheid in Europa tijdens de jaren '30, toen landen er niet in slaagden een gezamenlijk front te vormen tegen de opkomst van totalitaire regimes.

De onwil om als Europese landen een gezamenlijk standpunt in te nemen in het conflict tussen Rusland en Oekraïne weerspiegelt de complexiteit van de huidige geopolitieke situatie. Terwijl sommige landen pleiten voor strengere sancties en militaire steun aan Oekraïne, zijn andere landen terughoudender vanwege economische belangen en historische banden met Rusland. Deze verdeeldheid ondermijnt de effectiviteit van de Europese respons en versterkt de positie van Rusland in het conflict.

De wijze waarop Zweden en Finland hun burgers informeren over oorlogsdreigingen is een voorbeeld van proactieve crisisvoorbereiding die Nederland zou kunnen overwegen. Op dit gebied samenwerken met deze landen zou wel eens meer zoden aan de dijk kunnen zetten dan een samenwerking met het instabiele Duitsland of destabiliserende landen als Hongarije. De parallellen tussen de huidige politieke verschuivingen in Europa en die van de jaren '30 benadrukken de noodzaak voor eenheid en gezamenlijke actie. Alleen door samen te werken en voorbereid te zijn, kunnen we de uitdagingen van de moderne tijd effectief het hoofd bieden.