Ook mensen die tot meerdere jaren cel zijn veroordeeld lopen op dit moment vrij rond vanwege het personeelstekort in de gevangenissen. Uit cijfers die de NOS heeft opgevraagd bij het ministerie van Justitie en Veiligheid blijkt dat de langst gestrafte die nu op vrije voeten is een celstraf heeft openstaan van vier jaar en vijf maanden. Meer dan honderd mensen met straffen van meer dan een jaar lopen nu vrij rond.

Zo is in maart, waar de meest recente cijfers van zijn, nog iemand veroordeeld tot drie jaar en tien maanden cel. Ook voor hem was geen plek in de gevangenis. Het kabinet stelde eerder dat alleen mensen die een straf kregen voor lichte vergrijpen die op een later moment moeten uitzitten.

Wachtlijst

Er zijn genoeg cellen, maar er is een groot tekort aan gevangenisbewaarders. Daarom nam demissionair minister Weerwind voor Rechtsbescherming onlangs een aantal tijdelijke maatregelen om de gevangenissen wat ademruimte te geven.

Zo worden sommige veroordeelden vervroegd naar huis gestuurd met een enkelband. Daarnaast worden zelfmelders tijdelijk niet opgeroepen.

Zelfmelders zijn veroordeelden die normaal gesproken een brief krijgen waarin staat wanneer ze zich bij een gevangenis moeten melden om hun straf uit te zitten. Het is de bedoeling dat dit niet de zwaarste criminelen zijn, want die worden na hun veroordeling doorgaans meteen naar de cel gebracht of er wordt een arrestatiebevel tegen ze uitgevaardigd.

Dat is niet zo bij deze zelfmelders. Van hen wordt gedacht dat ze niet de benen zullen nemen en dat ze zich melden zodra ze een oproep krijgen. Maar die oproepen worden nu dus niet verstuurd. De zelfmelders mogen vrij rondlopen tot het personeelstekort in de gevangenissen is opgelost. Twee weken geleden stonden er 2400 op de wachtlijst.

Verkeerd geïnformeerd

Tweede Kamerleden vroegen minister Weerwind twee weken geleden in een debat wat voor veroordeelden dit zijn. "U moet denken aan lichte vergrijpen, zoals het beledigen van een ambtenaar in functie. We hebben het echt over kleine vergrijpen, waarvoor de rechter de straf heeft gegeven."

Nu Kamerleden van de NOS horen dat er ook mensen vrij rondlopen met straffen van rond de vier jaar cel, voelen ze zich verkeerd door de minister geïnformeerd. "De indruk is gewekt dat het gaat om lichte vergrijpen, maar en als ik deze cijfers hoor gaat het niet om lichte delicten", zegt NSC-Kamerlid Uitermark. "De minister heeft wat uit te leggen."

BBB-Kamerlid Helder is ook verbaasd. "Vier jaar en vijf maanden, dat kan nooit voor een licht vergrijp zijn", zegt Helder. "Dit is niet uit te leggen aan slachtoffers en de samenleving", vindt SP-Kamerlid Van Nispen.

Overvallen

Het ministerie wil nog niet zeggen voor wat voor misdrijven deze mensen zijn veroordeeld. De NOS kreeg na vragen aan het ministerie alleen de hoogte van de straf te horen.NSC-Kamerlid Uitermark is oud-rechter en weet dat mensen die lichte vergrijpen hebben gepleegd geen celstraffen van rond de vier jaar krijgen. Dan gaat het eerder om overvallen of grotere drugsdelicten.

In een reactie benadrukt minister Weerwind dat de meeste zelfmelders ook echt mensen zijn met relatief korte straffen. De helft van hen kreeg een straf van twee weken of minder. Maar Tweede Kamerleden zeggen dat hij meteen had moeten zeggen dat er ook mensen bij zitten met veel hogere straffen. Weerwind zegt dat 95 procent van de mensen die nu vrij rond mogen lopen wegens het personeelstekort een straf heeft openstaan van een jaar of minder.

Dat betekent dat meer dan honderd mensen met straffen van meer dan een jaar nu vrij rondlopen. Op de vraag waarom Weerwind het parlement niet heeft verteld dat er ook langer gestraften op de wachtlijst voor de gevangenis staan, zegt hij: "De Kamer heb ik de informatie gegeven die ik toen had."