Na de eerste volledige werkdag van de nieuwe informateurs Dijkgraaf en Van Zwol is duidelijk dat de komende weken financiën weer het moeilijkste thema wordt in de formatie van het nieuwe kabinet. "Iedereen weet dat van elkaar, dat die puzzel echt nog niet gelegd is. Dat zal ook een flink deel van de klus zijn", zei informateur Van Zwol daarover tijdens een persconferentie.

Niet voor niets komen morgen de demissionaire minister en staatssecretaris van Financiën, Van Weyenberg en Van Rij, langs bij de informateurs. Zij zijn al bezig met het opstellen van de begroting voor volgend jaar en kunnen meer inzicht geven in de financiële situatie van het land.

Een werkgroep van ambtenaren stelde eerder dat een nieuw kabinet 17 miljard euro zal moeten vinden om de uitgaven weer in bedwang te krijgen, via bezuinigingen of belastingverhogingen. Anders loopt het tekort op tot boven de grens van drie procent die binnen de EU is afgesproken.

Dure wensen PVV

Tegelijkertijd is vooral van de PVV bekend dat die partij dure wensen heeft staan in het verkiezingsprogramma. Of die betaalbaar zijn is niet helemaal duidelijk, want Wilders heeft zijn plannen niet laten doorrekenen door het Centraal Planbureau (CPB). Ook NSC en BBB hebben dat niet laten doen.

De VVD hamert juist op financiële degelijkheid. Na het gezamenlijk gesprek van de vier met de informateurs zei partijleider Yesilgöz vanmiddag dat ze daarover harde, uitgewerkte afspraken wil maken, ondanks het streven naar een beknopt regeerakkoord.

Ook NSC-leider Omtzigt zei te hopen dat de partijen eruit komen over de financiën, "want dat raakt aan alles". In de vorige ronde haakte Omtzigt nog af, nadat hij naar eigen zeggen te laat op de hoogte was gesteld van mogelijke tegenvallers bij verschillende ministeries.

'Chefsache'

De partijleiders zullen zelf die onderhandelingen moeten doen, en niet hun secondanten, maakten de informateurs duidelijk. Van Zwol: "het is chefsache".

Zijn collega Dijkgraaf herhaalde op de persconferentie dat het echt de bedoeling is dat er een beknopt akkoord op hoofdlijnen komt, al erkende hij dat zoiets in het verleden eigenlijk nooit echt is gelukt. Bovendien hebben alle partijen wel onderwerpen die ze zo belangrijk vinden dat ze daar wél gedetailleerde afspraken over willen maken.

Bekijk hier hoe de informateurs terugkijken op hun eerste dag:

De informateurs hebben van de Tweede Kamer maximaal acht weken de tijd gekregen om hun klus te klaren. Tijdens de komende fase moet er ook een antwoord komen op de vraag wie de nieuwe premier wordt, nu de partijleiders hebben besloten in de Kamer te blijven.

Het is niet het eerste gespreksthema, maar op een gegeven moment komt het wel ter tafel. Van Zwol: "Het is aan de grootste partij (de PVV, red.) om te bepalen wanneer dat aan de orde komt."

Dan zal er wel nog wat meer vertrouwen moeten zijn tussen Wilders, Yesilgöz, Omtzigt en Van der Plas. In de afgelopen periode vlogen de verwijten nogal eens over en weer. in debatten en op sociale media. Van de nieuwe informateurs krijgen ze geen 'sociale media-verbod', maar de partijleiders is wel op het hart gedrukt "dat ze elkaar heel moeten houden".