Is de politie nalatig geweest tijdens een langdurige undercoveractie, waarbij een infiltrant zich van het leven beroofde? Vandaag verschijnt een onafhankelijk rapport over de zaak.
Meer dan een jaar lang kwam een agent met de codenaam A-4265 over de vloer bij een vermeende crimineel uit Brabant. Normaal duurt zo’n operatie een paar maanden. Ingewijden spreken van een uit de hand gelopen operatie, waar de druk op de agent te ver is opgevoerd en deugdelijk toezicht ontbrak.
De verwachting is dat in het rapport kritische conclusies worden getrokken over de werkwijze van de politie. Daarmee past het binnen een reeks andere onderzoeken naar misstanden bij de Landelijke Eenheid, de politie-eenheid waar ook de undercoveroperaties onder vallen.
Joviale buurman
De zaak in Brabant draait om een groep die zich bezig zou hebben gehouden met cocaïnetransporten. Een naam die daarbij opdook, was die van de 46-jarige Joop M. uit Zevenbergschen Hoek. Hij zou corrupte contacten in de haven van Vlissingen hebben.
In januari 2020 startte de politie daarom met een undercovertraject. Voor 550.000 euro kocht de politie het huis naast dat van Joop M., een vrijstaande woning in een rustig nieuwbouwwijkje.
Daar nam A-4265 zijn intrek, een ervaren undercoveragent die hiermee aan zijn laatste opdracht zou beginnen. Onder de naam Peter-Paul Bakker deed hij zich voor als de joviale nieuwe buurman.
Het lukte A-4265 om uitstekend contact op te bouwen met Joop M. en zijn partner Debbie. Ze kwamen veel bij elkaar over de vloer en hij hielp zelfs hun 10-jarige zoon met zijn huiswerk.
Corruptie
Een half jaar later, in juli 2020, volgde een reeks aanhoudingen wegens drugshandel en corruptie in de haven van Vlissingen. Ook het huis van Joop M. werd doorzocht.
Het Openbaar Ministerie denkt dat hij betrokken was bij de smokkel van vele honderden kilo’s cocaïne en de doorvoer van een partij naar Duitsland. Ook zou hij zich schuldig hebben gemaakt aan witwassen. Een paar maanden later werd Joop M. zelf gearresteerd.
Maar ondanks zijn arrestatie ging de undercoveractie door. De politie hoopte dat ‘Peter-Paul’ nog meer te weten kon komen over corruptie in de haven. Meestal duurt een undercovertraject slechts enkele maanden, in Zevenbergschen Hoek dijde de operatie uit tot meer dan een jaar.
Dagblad BN/De Stem beschreef eerder hoe de druk op A-4265 steeds verder toenam, hoe hij in gewetensnood kwam door een beginnende verhouding met Debbie en hoe hij zich in de steek gelaten voelde door leidinggevenden op zijn werk. Verschillende bronnen bevestigen dit beeld.
Wanpraktijken
In april 2021 werd het ‘Peter-Paul’ te veel. In de woning in Zevenbergschen Hoek pleegde hij zelfmoord. Daarmee kwam er niet alleen een abrupt einde aan het leven van een gewaardeerd politieman, ook het bestaan van het de heimelijke operatie lekte uit.
Bovendien sijpelden steeds meer geluiden naar buiten over wanpraktijken bij de afdeling die verantwoordelijk is voor geheime operaties van de politie. Via vakbonden klaagden undercoveragenten over een groot wantrouwen tegen de leiding, een afrekencultuur en slechte begeleiding van medewerkers.
De zaak van A-4265 is ook niet de enige zelfdoding bij de Landelijke Eenheid van de politie. Ook twee andere medewerkers van deze politie-eenheid beroofden zich van het leven na klachten over een verziekte werksfeer.
De aanhoudende onrust heeft inmiddels geleid tot de overplaatsing van meerdere leidinggevenden en ook de hoogste baas van de Landelijke Eenheid heeft haar vertrek aangekondigd. Na het rapport over de zaak rond de infiltrant, volgt binnenkort nog een onderzoek naar het functioneren van de hele specialistische dienst van de politie.
Het mogelijke bewijs dat A-4265 heeft verzameld, kan intussen de prullenbak in. Het Openbaar Ministerie zegt “niet te kunnen instaan voor de integriteit van de bevindingen” omdat de handtekening van de infiltrant niet onder de processen-verbaal zou staan. Daarom telt de hele undercoveractie niet mee in de zaak tegen Joop M. en blijven details rond de operatie in nevelen gehuld.
“Het omstreden traject wordt opzettelijk buiten het dossier gehouden omdat de inhoud het daglicht niet kan verdragen”, stelt de advocaat van Joop M., Michel van Stratum. Hij spreekt van een “doofpotaffaire”.
Veel te vergaand middel
De verdachte laat het daar niet bij zitten. Hij is inmiddels weer op vrije voeten, in afwachting van zijn rechtszaak. M. voert een procedure om inzage te krijgen in de bevindingen van de undercoveragent. De verdachte zegt dat de agent hem uitlokte om strafbare feiten te plegen en zijn boekje te buiten is gegaan.
Van Stratum somt zijn bezwaren op tegen de undercoveractie: “Het was een veel te vergaand middel, er was onvoldoende toezicht, slechte aansturing, geen adequate verslaglegging, er waren onrechtmatige privacy-inbreuken en als klap op de vuurpijl: de trieste dood van een ervaren opsporingsfunctionaris.”