Nederland blijft een belangrijk doelwit voor de Russische geheime diensten door de defensie-industrie, de hightech-sector en de internationale organisaties die hier zijn gevestigd. Die waarschuwing geeft de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) in het jaarverslag.

"De dreiging die vanuit Rusland komt is groot", benadrukt directeur Peter Reesink. "Nederland is een aantrekkelijk doelwit, onder meer omdat het een belangrijk militair knooppunt is. Ook liggen er in de Noordzee veel dataknooppunten, waarin Rusland geïnteresseerd is om mogelijk fysiek te saboteren."

Ook zijn er in Nederland verschillende organisaties gevestigd die onderzoek doen naar oorlogsmisdaden die Rusland mogelijk in Oekraïne heeft gepleegd, zoals de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) en het Internationaal Strafhof (ICC).

Veel Russische diplomaten die ook spioneerden zijn Nederland al uitgezet. Toch zal Rusland geheim agenten blijven sturen, schrijft de MIVD. "Denk hierbij aan een dekmantel als zakenman of journalist."

Tactische kernwapens

Op de korte termijn kan Rusland zich door grote militaire verliezen in Oekraïne gedwongen zien "tactische kernwapens een prominentere rol te geven in zijn defensie- en veiligheidsbeleid".

Daarnaast gebruikt Rusland het spreken over tactische kernwapens om "angst en onzekerheid in het Westen te creëren en besluitvormingsprocessen te frustreren". De MIVD waarschuwt voor de militaire samenwerking met China en Iran. Dat laatste land weigert internationale controle op de aanwezigheid van kernwapens en chemische wapens. Bij China is ook de ontwikkeling van biologische wapens een zorg.

"Het is daarbij vrijwel zeker dat de Nederlandse krijgsmacht in geval van operaties in aanraking komt met hoogwaardige Russische wapensystemen, mede door de wereldwijde export van deze systemen."

Rusland bereidt zich voor op een langdurig conflict met de NAVO, ook als de oorlog in Oekraïne mocht zijn beëindigd, zegt de MIVD. De Russische inlichtingendiensten gebruiken dekmantelbedrijven om ondanks de sancties aan geavanceerde wapens te komen. "Ook Nederlandse bedrijven zijn doelwit."

Ook via digitale kanalen blijft Rusland in Europa actief. Daarbij gebruikt de Russische inlichtingendienst GROe dezelfde agenten voor cyberoperaties, zoals spionage en aanvallen op systemen, als voor heimelijke beïnvloeding met nepnieuws op sociale media. Ook "hacktivistische groeperingen" voeren deze handelingen uit.

Reesink: ''We zullen alle zeilen moeten bijzetten om te voorkomen dat Rusland succesvol wordt in dergelijke acties. Ik moet er niet aan denken dat Rusland erin slaagt om bijvoorbeeld het Nederlandse energienetwerk plat te leggen. Dat zou onze samenleving kunnen ontwrichten en dat vinden we een zorgwekkende ontwikkeling.''

Rechts-extremistische sollicitanten

Naast het inlichtingenwerk over heel de wereld houdt de MIVD zich ook bezig met het onderzoeken van personeel op veiligheidsgevoelige functies. Het aantal onderzoeken naar mogelijk rechts-extremistische sollicitanten die bij Defensie willen werken is toegenomen.

"Bij sommigen blijkt daadwerkelijk sprake te zijn van rechts-extremisme. In andere gevallen is soms eerder sprake van meeloopgedrag, ernstige normvervaging", staat er in het jaarverslag. De MIVD vond bij geen van de onderzochte personen, inclusief huidige personeelsleden, aanwijzingen voor "terroristische intenties".

De MIVD heeft vorig jaar maatregelen genomen tegen defensiemedewerkers die beïnvloedbaar waren door extremisten. "Sommige anti-institutionele extremisten zien Defensie als onderdeel van de kwaadaardige elite of doen een beroep op militairen om in actie te komen en het volk tegen die elite te beschermen. Dit levert een dreiging op voor de krijgsmacht, de rechtsstaat en de democratische rechtsorde."